Luzowanie ilościowe – co to jest i jak wpływa na gospodarkę?
Polityka monetarna banków centralnych ma istotny wpływ na funkcjonowanie całej gospodarki. Jednym z jej najważniejszych narzędzi jest luzowanie ilościowe, które w ostatnich latach zyskało szczególne znaczenie. Poznaj mechanizm jego działania i dowiedz się, jak wpływa na rynek finansowy.
Czym jest luzowanie ilościowe?
Luzowanie ilościowe (ang. quantitative easing, QE) to niekonwencjonalna polityka monetarna stosowana przez banki centralne w celu stymulowania gospodarki. Polega na zwiększaniu podaży pieniądza poprzez zakup określonej ilości aktywów finansowych, głównie obligacji rządowych, bezpośrednio z rynku.
Bank centralny wdraża luzowanie ilościowe zazwyczaj wtedy, gdy tradycyjne narzędzia polityki pieniężnej stają się nieskuteczne. Nabywając aktywa finansowe, zwiększa ich cenę i jednocześnie ilość pieniądza w obiegu, co ma pobudzić akcję kredytową banków komercyjnych.
Definicja i cel luzowania ilościowego
Luzowanie ilościowe to metoda zwiększania podaży pieniądza, w ramach której bank centralny nabywa aktywa finansowe od instytucji komercyjnych. Nowy pieniądz przepływa przez sektor bankowy do szerszej gospodarki.
- przeciwdziałanie deflacji poprzez zwiększenie inflacji do poziomów docelowych
- obniżenie kosztów kredytów konsumenckich i korporacyjnych
- wspieranie rynków finansowych poprzez zwiększenie płynności
- stymulowanie wzrostu gospodarczego
- zwiększanie poziomu zatrudnienia
Historia i rozwój luzowania ilościowego
Pionierem luzowania ilościowego był Bank Japonii, który wprowadził tę politykę w 2001 roku w odpowiedzi na długotrwałą stagnację gospodarczą i deflację. Jednak prawdziwy przełom nastąpił podczas kryzysu finansowego w 2008 roku.
| Instytucja | Rok rozpoczęcia QE | Główne działania |
|---|---|---|
| Bank Japonii | 2001 | Pierwsza implementacja QE w odpowiedzi na deflację |
| Fed (USA) | 2008 | Skup aktywów o wartości 600 mld USD (QE1) |
| EBC | 2015 | Program skupu aktywów w strefie euro |
Jak działa luzowanie ilościowe?
Mechanizm luzowania ilościowego opiera się na zwiększaniu podaży pieniądza poprzez zakup długoterminowych aktywów finansowych. Bank centralny tworzy nowe środki elektroniczne, które wykorzystuje do zakupu aktywów od banków komercyjnych i innych instytucji finansowych.
Mechanizm działania luzowania ilościowego
Proces luzowania ilościowego przebiega w kilku etapach:
- Bank centralny podejmuje decyzję o uruchomieniu programu skupu aktywów
- Tworzenie nowych pieniędzy w formie elektronicznej
- Zakup aktywów (głównie obligacji) od instytucji finansowych
- Wzrost cen obligacji i spadek ich rentowności
- Zwiększenie płynności w systemie bankowym
- Przekazanie środków w formie kredytów do gospodarki realnej
Wpływ na długoterminowe stopy procentowe
Masowy skup obligacji skarbowych przez bank centralny prowadzi do wzrostu ich cen i spadku rentowności. To z kolei wpływa na obniżenie innych stóp procentowych w gospodarce, w tym oprocentowania kredytów hipotecznych, korporacyjnych i konsumenckich.
Wpływ luzowania ilościowego na gospodarkę
Luzowanie ilościowe oddziałuje na gospodarkę poprzez zwiększenie dostępności kapitału i obniżenie kosztów finansowania. Niższe stopy procentowe zachęcają do inwestycji i zwiększenia wydatków konsumpcyjnych. Jednak długotrwałe stosowanie tej polityki może prowadzić do negatywnych skutków, takich jak nadmierna inflacja czy powstanie baniek spekulacyjnych na rynkach aktywów.
Korzyści i zagrożenia związane z luzowaniem ilościowym
- zwiększenie płynności systemu finansowego i zapobieganie kryzysom kredytowym
- ułatwienie finansowania nowych przedsięwzięć poprzez niższe stopy procentowe
- stymulacja konsumpcji i wzrost popytu wewnętrznego
- zwiększenie produkcji i zatrudnienia
- wsparcie w walce z deflacją
Polityka ta niesie jednak ze sobą istotne zagrożenia. Nadmierne luzowanie może wywołać zbyt wysoką inflację, która zmniejsza wartość oszczędności i siłę nabywczą pieniądza. Na rynkach aktywów, szczególnie giełdowych i nieruchomości, często tworzą się bańki spekulacyjne.
- osłabienie waluty krajowej wpływające na import
- pogłębienie nierówności społecznych
- ryzyko uzależnienia gospodarki od stymulacji monetarnej
- turbulencje rynkowe podczas wychodzenia z polityki luzowania
- problemy z normalizacją polityki monetarnej
Przykłady zastosowania luzowania ilościowego
| Bank Centralny | Okres | Działania |
|---|---|---|
| Fed (USA) | od 2008 | Zakup obligacji o wartości ponad 3,5 bln USD |
| EBC | 2015-2022 | Miesięczny skup aktywów 60-80 mld EUR |
| Bank Japonii | od 2001 | Najdłuższy program QE na świecie |
| NBP | 2020 | Skup obligacji podczas pandemii COVID-19 |
Działania amerykańskiej Rezerwy Federalnej pomogły ustabilizować system finansowy i przyczyniły się do długotrwałego ożywienia gospodarczego. EBC wdrożył program później, reagując na kryzys zadłużeniowy w strefie euro. Bank Japonii prowadzi najdłuższy program QE, walcząc z deflacją i stagnacją gospodarczą. NBP również zastosował podobne narzędzia, choć w mniejszej skali, podczas kryzysu pandemicznego.
